Công chứng di sản bị tranh chấp có thực hiện được không?
Trong thực tế, không ít trường hợp sau khi người để lại tài sản qua đời, các đồng thừa kế phát sinh mâu thuẫn về việc chia phần hoặc xác định ai là người có quyền hưởng. Khi đó, câu hỏi được đặt ra là: di sản đang bị tranh chấp có thể công chứng được không? Việc hiểu đúng quy định pháp luật về công chứng di sản tranh chấp là vô cùng quan trọng để tránh công chứng sai, gây vô hiệu văn bản hoặc thiệt hại quyền lợi các bên. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp căn cứ pháp lý, hướng dẫn xử lý và ví dụ minh họa giúp bạn nắm rõ cách xử lý trong tình huống di sản có tranh chấp.
⚖️ 1. Căn cứ pháp lý về công chứng di sản tranh chấp
Căn cứ theo Luật Công chứng 2014, các quy định liên quan trực tiếp đến vấn đề này gồm:
Điều 5. Giá trị pháp lý của văn bản công chứng
“Văn bản công chứng có hiệu lực kể từ thời điểm công chứng viên ký và đóng dấu của tổ chức hành nghề công chứng.”
Khoản 4 Điều 44. Từ chối công chứng
“Công chứng viên có quyền từ chối công chứng nếu biết hoặc có căn cứ cho rằng hợp đồng, giao dịch được yêu cầu công chứng có tranh chấp, khiếu nại, tố cáo hoặc có dấu hiệu vi phạm pháp luật.”
Điều 56. Công chứng văn bản thỏa thuận phân chia di sản
“Trường hợp di sản có tranh chấp, công chứng viên không được thực hiện công chứng cho đến khi có quyết định hoặc bản án có hiệu lực pháp luật.”
📘 Như vậy, di sản đang bị tranh chấp sẽ không được công chứng cho đến khi tranh chấp được giải quyết xong theo quy định pháp luật.
🚫 2. Khi nào được coi là di sản đang bị tranh chấp?
🔹 2.1. Tranh chấp giữa những người thừa kế
Khi có văn bản, đơn khiếu nại hoặc đơn khởi kiện thể hiện rõ sự không đồng thuận giữa các đồng thừa kế về việc chia tài sản, đây được xem là tranh chấp di sản.
🔹 2.2. Tranh chấp về quyền sở hữu tài sản
Nếu tài sản để lại (nhà đất, xe, tiền gửi…) đang có tranh chấp quyền sở hữu với người khác (không phải người thừa kế), công chứng viên cũng không được thực hiện công chứng di sản cho đến khi có kết luận rõ ràng.
🔹 2.3. Có thông báo, quyết định tạm dừng giao dịch
Trường hợp tài sản bị tạm dừng giao dịch theo yêu cầu của Tòa án, Cơ quan điều tra, hoặc bị kê biên để thi hành án, thì việc công chứng di sản cũng tạm thời bị đình chỉ.
>>> Xem thêm: Dịch vụ công chứng lấy ngay tại văn phòng công chứng Hà Nội
🧾 3. Trình tự xử lý khi di sản có tranh chấp
🔹 Bước 1: Xác minh tình trạng tranh chấp
Công chứng viên sẽ kiểm tra hồ sơ, hỏi người yêu cầu công chứng và tra cứu thông tin ngăn chặn (nếu tài sản là nhà đất).
Nếu phát hiện có tranh chấp, công chứng viên phải từ chối công chứng và hướng dẫn người dân giải quyết tranh chấp tại Tòa án.
🔹 Bước 3: Thực hiện công chứng sau khi có bản án, quyết định có hiệu lực
Sau khi Tòa án ra bản án hoặc quyết định có hiệu lực pháp luật về việc phân chia di sản, người thừa kế có thể yêu cầu công chứng lại để xác lập quyền hợp pháp của mình.
🧩 4. Ví dụ thực tế về công chứng di sản tranh chấp
Ví dụ: Bà Trần Thị Lan qua đời để lại căn nhà ở Quận 7, TP. HCM. Ba người con nộp hồ sơ công chứng thỏa thuận phân chia di sản. Tuy nhiên, người con cả phản đối, cho rằng căn nhà là tài sản riêng của mình do đã góp tiền mua. 👉 Khi đó, Văn phòng công chứng phải từ chối công chứng vì di sản đang bị tranh chấp quyền sở hữu. Gia đình chỉ có thể thực hiện công chứng sau khi Tòa án giải quyết và bản án xác định phần di sản của từng người có hiệu lực pháp luật.
💡 Kết luận từ ví dụ: Nếu vẫn cố tình công chứng khi di sản đang tranh chấp, văn bản công chứng sẽ bị vô hiệu, người công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng có thể bị xử lý kỷ luật hoặc hành chính.
⚙️ 5. Giải pháp khi muốn công chứng di sản đang có tranh chấp
✅ Thương lượng hoặc hòa giải nội bộ giữa các đồng thừa kế để đạt được thống nhất, tránh đưa ra Tòa án. ✅ Nếu không thể tự thỏa thuận, nộp đơn khởi kiện tại Tòa án để yêu cầu phân chia di sản. ✅ Sau khi có bản án, quyết định có hiệu lực, mang hồ sơ đến Phòng công chứng hoặc Văn phòng công chứng để lập văn bản công chứng theo phán quyết của Tòa. ✅ Khi công chứng lại, nên nộp kèm bản án hoặc quyết định của Tòa án để đảm bảo tính hợp pháp tuyệt đối.
📚 6. Hậu quả pháp lý nếu công chứng di sản đang tranh chấp
Theo quy định tại Điều 8 Luật Công chứng 2014, công chứng viên phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về văn bản công chứng do mình thực hiện. Nếu công chứng viên cố tình công chứng di sản đang tranh chấp, có thể bị:
🛑 Xử phạt hành chính theo Nghị định 82/2020/NĐ-CP, mức phạt từ 5–10 triệu đồng;
⚖️ Bồi thường thiệt hại dân sự cho người bị ảnh hưởng;
🚫 Bị tạm đình chỉ hoặc thu hồi thẻ hành nghề công chứng.
Tóm lại, công chứng di sản tranh chấpkhông được phép thực hiện cho đến khi có kết quả giải quyết chính thức của Tòa án hoặc cơ quan có thẩm quyền. Để bảo đảm an toàn pháp lý, người thừa kế nên:
Giải quyết dứt điểm tranh chấp trước khi công chứng;
Lựa chọn tổ chức công chứng uy tín để tránh rủi ro vô hiệu văn bản.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
