Trong hoạt động công chứng, giấy tờ nhân thân của người yêu cầu công chứng là căn cứ quan trọng để xác định chủ thể giao dịch. Tuy nhiên, thực tế phát sinh nhiều trường hợp người yêu cầu công chứng sử dụng giấy tờ nhân thân đã hết giá trị pháp lý (chứng minh nhân dân hết hạn, giấy tờ bị thu hồi, thay đổi thông tin cá nhân…). Khi đó, câu hỏi đặt ra là: văn bản công chứng có bị hủy hay không, và căn cứ pháp lý nào để hủy?
>>> Xem thêm: Tại sao nhiều người chọn công chứng này? Lý do nằm ở đây!
1. Căn cứ pháp lý về hủy văn bản công chứng do giấy tờ nhân thân hết giá trị
Việc hủy văn bản công chứng trong trường hợp sử dụng giấy tờ nhân thân đã hết giá trị pháp lý được xác định dựa trên các căn cứ pháp luật sau:
1.1. Quy định về giá trị pháp lý của văn bản công chứng
Theo Luật Công chứng năm 2014:
Văn bản công chứng có hiệu lực kể từ ngày được công chứng viên ký và đóng dấu
Văn bản công chứng có giá trị chứng cứ, trừ trường hợp bị Tòa án tuyên bố vô hiệu
👉 Do đó, văn bản công chứng không có hiệu lực tuyệt đối, mà có thể bị hủy nếu vi phạm điều kiện pháp luật.
1.2. Quy định về điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự
Theo Bộ luật Dân sự năm 2015, giao dịch dân sự có hiệu lực khi:
Chủ thể có năng lực pháp luật, năng lực hành vi dân sự phù hợp
Chủ thể tham gia giao dịch một cách tự nguyện
Nội dung, mục đích không vi phạm điều cấm của luật
➡️ Việc sử dụng giấy tờ nhân thân hết giá trị pháp lý có thể dẫn đến không xác định đúng chủ thể giao dịch, làm giao dịch không đáp ứng điều kiện có hiệu lực.
1.3. Quy định về trách nhiệm kiểm tra giấy tờ của công chứng viên
Theo Luật Công chứng năm 2014:
Công chứng viên phải kiểm tra giấy tờ trong hồ sơ yêu cầu công chứng
Phải xác định năng lực hành vi, nhân thân và sự tự nguyện của người yêu cầu công chứng
Phải từ chối công chứng nếu hồ sơ không hợp pháp
👉 Tuy nhiên, nếu tại thời điểm ký, công chứng viên không phát hiện giấy tờ đã hết giá trị thì văn bản công chứng vẫn có thể bị xem xét hủy sau đó.
2. Giấy tờ nhân thân hết giá trị – từ khóa chính để hủy văn bản công chứng
2.1. Thế nào là giấy tờ nhân thân hết giá trị pháp lý?
Giấy tờ nhân thân hết giá trị pháp lý thường gặp gồm:
Chứng minh nhân dân đã quá thời hạn sử dụng theo quy định
Giấy tờ nhân thân đã bị cơ quan có thẩm quyền thu hồi
Giấy tờ có thông tin không còn phù hợp với tình trạng pháp lý hiện tại của cá nhân
👉 Khi đó, giấy tờ không còn giá trị chứng minh nhân thân, không đủ điều kiện làm căn cứ công chứng.
2.2. Ảnh hưởng của giấy tờ hết giá trị đến hiệu lực văn bản công chứng
Việc sử dụng giấy tờ nhân thân hết giá trị dẫn đến:
Không xác định đúng tư cách chủ thể
Không bảo đảm tính tự nguyện, minh bạch của giao dịch
➡️ Đây là căn cứ quan trọng để Tòa án xem xét hủy văn bản công chứng.
>>> Xem thêm: Cần sang tên đất thừa kế hay mua bán? Dịch vụ sang tên sổ đỏ nhanh sẽ giúp bạn tránh mọi rắc rối pháp lý.
3. Căn cứ pháp lý để Tòa án hủy văn bản công chứng khi giấy tờ nhân thân hết giá trị
3.1. Giao dịch dân sự vô hiệu do vi phạm điều kiện chủ thể
Theo Bộ luật Dân sự năm 2015:
Giao dịch dân sự vô hiệu khi chủ thể không đủ điều kiện tham gia giao dịch
Giao dịch vô hiệu khi không thể xác định đúng chủ thể có quyền, nghĩa vụ
👉 Sử dụng giấy tờ nhân thân hết giá trị làm cho chủ thể giao dịch không được xác định hợp pháp, dẫn đến giao dịch vô hiệu.
3.2. Thẩm quyền hủy văn bản công chứng
Theo Luật Công chứng năm 2014:
Văn bản công chứng chỉ bị hủy theo bản án hoặc quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án
Công chứng viên không có quyền tự hủy văn bản đã công chứng
➡️ Do đó, việc hủy văn bản công chứng phải thông qua thủ tục tố tụng dân sự.
4. Trách nhiệm pháp lý của công chứng viên khi không phát hiện giấy tờ nhân thân hết giá trị
4.1. Trường hợp công chứng viên không có lỗi
Nếu:
Giấy tờ hết giá trị nhưng hình thức vẫn giống giấy tờ hợp pháp
Người yêu cầu công chứng che giấu thông tin
Công chứng viên đã kiểm tra theo đúng quy trình
👉 Công chứng viên có thể không phải chịu trách nhiệm bồi thường.
4.2. Trường hợp công chứng viên có lỗi
Nếu công chứng viên:
Không kiểm tra thời hạn giấy tờ
Không đối chiếu thông tin nhân thân
Không yêu cầu cập nhật giấy tờ hợp lệ
➡️ Có thể phát sinh:
Trách nhiệm bồi thường thiệt hại
Trách nhiệm kỷ luật nghề nghiệp
>>> Xem thêm: Hướng dẫn chi tiết cách tính Phí công chứng hợp đồng chuyển nhượng.
5. Ví dụ minh họa thực tế về hủy văn bản công chứng
Ví dụ thực tế
Ông A sử dụng chứng minh nhân dân đã hết hạn để ký hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất tại Văn phòng công chứng. Công chứng viên không phát hiện tại thời điểm ký.
Sau đó, phát sinh tranh chấp, Tòa án xác minh:
Giấy tờ nhân thân của ông A đã hết giá trị pháp lý trước thời điểm công chứng
Không đủ căn cứ xác định tư cách chủ thể hợp pháp
➡️ Tòa án tuyên:
Hợp đồng chuyển nhượng vô hiệu
Hủy văn bản công chứng do vi phạm điều kiện chủ thể của giao dịch
6. Rủi ro pháp lý khi sử dụng giấy tờ nhân thân hết giá trị để công chứng
Việc tồn tại văn bản công chứng trong trường hợp này dẫn đến nhiều rủi ro:
Giao dịch bị tuyên vô hiệu
Các bên phải hoàn trả cho nhau những gì đã nhận
Phát sinh nghĩa vụ bồi thường thiệt hại
Ảnh hưởng nghiêm trọng đến an toàn pháp lý của giao dịch
👉 Đây là lý do thực tiễn cho việc hủy văn bản công chứng khi người yêu cầu công chứng sử dụng giấy tờ nhân thân đã hết giá trị pháp lý.
Giấy tờ nhân thân còn giá trị pháp lý là điều kiện bắt buộc để công chứng hợp đồng
Việc sử dụng giấy tờ nhân thân đã hết giá trị là căn cứ để Tòa án hủy văn bản công chứng
Công chứng viên không phát hiện tại thời điểm ký không làm hợp pháp hóa giao dịch
Việc kiểm tra chặt chẽ giấy tờ nhân thân là yếu tố then chốt bảo đảm an toàn pháp lý
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
