Nhầm lẫn về giá trị pháp lý khi ký: Văn bản công chứng có bị hủy?
Trong thực tiễn giải quyết tranh chấp dân sự, không ít trường hợp hợp đồng đã được công chứng nhưng sau đó một bên yêu cầu hủy bỏ với lý do không nhận thức đúng về giá trị pháp lý của giao dịch tại thời điểm ký kết. Vấn đề đặt ra là liệu việc nhầm lẫn khi công chứng có đủ căn cứ để Tòa án tuyên giao dịch vô hiệu và hủy văn bản công chứng hay không. Bài viết dưới đây phân tích vấn đề này dưới góc độ pháp lý, dựa trên quy định của Bộ luật Dân sự và Luật Công chứng hiện hành.
>>> Xem thêm: Khi nào người dân nên lựa chọnvăn phòng công chứngđể đảm bảo giá trị pháp lý của hợp đồng?
📌 Nhầm lẫn khi công chứng là gì dưới góc độ pháp luật dân sự?
Nhầm lẫn trong giao dịch dân sự được hiểu là trường hợp chủ thể hiểu sai hoặc không hiểu đầy đủ về nội dung, bản chất hoặc hậu quả pháp lý của giao dịch mà mình xác lập. Khi giao dịch được lập dưới hình thức công chứng, sự nhầm lẫn thường gắn với việc người ký không nhận thức đúng hiệu lực ràng buộc của văn bản công chứng.
Theo Điều 126 Bộ luật Dân sự 2015, nếu sự nhầm lẫn làm cho chủ thể không đạt được mục đích khi xác lập giao dịch thì giao dịch đó có thể bị Tòa án tuyên vô hiệu. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng để xem xét các trường hợp phát sinh tranh chấp liên quan đến nhầm lẫn khi công chứng.
⚖️ Giá trị pháp lý của văn bản công chứng và nguy cơ phát sinh nhầm lẫn
Theo Điều 5 Luật Công chứng 2014, văn bản công chứng:
Có hiệu lực kể từ ngày được công chứng viên ký và đóng dấu;
Có giá trị chứng cứ;
Là căn cứ xác lập quyền và nghĩa vụ dân sự.
Tuy nhiên, trong thực tế, nhiều người cho rằng công chứng chỉ mang tính “xác nhận chữ ký” hoặc “thủ tục hành chính”, từ đó dẫn đến nhận thức sai về hậu quả pháp lý của việc ký kết. Chính sự thiếu hiểu biết này là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến các tranh chấp liên quan đến nhầm lẫn khi công chứng.
🧩 Nhầm lẫn khi công chứng có phải là căn cứ hủy văn bản công chứng?
🔎 Nhầm lẫn khi công chứng và điều kiện tuyên giao dịch vô hiệu
Không phải mọi trường hợp hiểu sai đều dẫn đến việc hủy văn bản công chứng. Tòa án chỉ chấp nhận yêu cầu nếu chứng minh được:
Sự nhầm lẫn là nghiêm trọng;
Ảnh hưởng trực tiếp đến ý chí tự nguyện của người ký;
Nếu không có sự nhầm lẫn thì giao dịch đã không được xác lập hoặc có nội dung khác.
Trong trường hợp đó, văn bản công chứng không tự động vô hiệu mà chỉ mất hiệu lực khi có phán quyết của Tòa án.
>>> Xem thêm: Vì sao người dân ngày càng lựa chọndịch vụ sổ đỏđể tiết kiệm thời gian và hạn chế rủi ro pháp lý?
⚠️ Phân biệt nhầm lẫn khi công chứng với lỗi chủ quan của người ký
Thực tiễn xét xử cho thấy, cần phân biệt rõ:
Trường hợp người ký không đọc kỹ hợp đồng, tin tưởng hoàn toàn vào bên còn lại;
Trường hợp người ký bị giải thích sai bản chất giao dịch hoặc không được làm rõ hậu quả pháp lý.
Chỉ trong trường hợp thứ hai, Tòa án mới có cơ sở xem xét yếu tố nhầm lẫn khi công chứng theo nghĩa pháp lý.
🏛️ Thủ tục hủy văn bản công chứng khi có căn cứ nhầm lẫn
📄 Văn phòng công chứng không có quyền tự hủy văn bản
Theo Luật Công chứng, tổ chức hành nghề công chứng không có thẩm quyền đơn phương hủy văn bản công chứng đã được lập hợp pháp, kể cả khi các bên cho rằng có sự nhầm lẫn.
Việc hủy chỉ có thể thực hiện thông qua:
Thỏa thuận của các bên (trong một số trường hợp đặc biệt); hoặc
Quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án.
⚖️ Khởi kiện yêu cầu tuyên vô hiệu do nhầm lẫn
Người cho rằng mình bị nhầm lẫn khi ký văn bản công chứng có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án:
Tuyên bố giao dịch dân sự vô hiệu;
Hủy văn bản công chứng liên quan;
Giải quyết hậu quả pháp lý phát sinh.
⏳ Thời hiệu khởi kiện là 02 năm kể từ ngày người đó biết hoặc phải biết quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm.
>>> Xem thêm: Công chứng giao dịch nhà ở cần chuẩn bị những gì khi thực hiện tại công chứng nhà đất theo quy định pháp luật?
📚 Hậu quả pháp lý khi hủy văn bản công chứng do nhầm lẫn
Khi giao dịch bị tuyên vô hiệu, hậu quả pháp lý được giải quyết theo Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015:
Các bên hoàn trả cho nhau những gì đã nhận;
Bên có lỗi gây ra sự nhầm lẫn phải bồi thường thiệt hại (nếu có);
Văn bản công chứng không còn giá trị pháp lý để làm căn cứ xác lập quyền, nghĩa vụ.
📝 Một số lưu ý thực tiễn về nhầm lẫn khi công chứng
Từ thực tiễn xét xử có thể rút ra một số lưu ý:
Người ký cần được giải thích rõ nội dung và hậu quả pháp lý của giao dịch;
Công chứng viên có trách nhiệm bảo đảm sự tự nguyện và hiểu biết của các bên;
Việc viện dẫn lý do nhầm lẫn phải đi kèm chứng cứ cụ thể, rõ ràng.
✅ Kết luận
Nhầm lẫn khi công chứng là căn cứ pháp lý quan trọng để xem xét hủy văn bản công chứng, nhưng chỉ được Tòa án chấp nhận khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện luật định. Việc hiểu đúng giá trị pháp lý của công chứng ngay từ thời điểm ký kết là yếu tố then chốt để hạn chế rủi ro và tranh chấp về sau.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
