Những căn cứ pháp lý để công chứng viên chấp nhận yêu cầu công chứng tại chỗ
Trong bối cảnh nhu cầu công chứng ngoài trụ sở ngày càng gia tăng, việc xác định căn cứ pháp lý để công chứng viên chấp nhận yêu cầu công chứng tại chỗ trở thành vấn đề then chốt. Nếu chấp nhận không đúng căn cứ, văn bản công chứng có nguy cơ bị tuyên vô hiệu; ngược lại, nếu từ chối không có cơ sở, công chứng viên có thể bị khiếu nại. Bài viết này phân tích toàn diện các căn cứ công chứng ngoài trụ sở theo quy định pháp luật hiện hành và thực tiễn xét xử.
>>> Xem thêm: Top 10 văn phòng công chứng hỗ trợ dịch vụ pháp lý uy tín cho khách hàng
1. Khung pháp lý điều chỉnh căn cứ công chứng ngoài trụ sở
1.1. Nguyên tắc chung về địa điểm công chứng
Theo khoản 1 Điều 44 Luật Công chứng 2014:
“Việc công chứng phải được thực hiện tại trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này.”
Như vậy, công chứng tại trụ sở là nguyên tắc, còn công chứng tại chỗ (ngoài trụ sở) là ngoại lệ, chỉ được chấp nhận khi có căn cứ hợp pháp.
1.2. Căn cứ pháp lý trực tiếp cho phép công chứng ngoài trụ sở
Theo khoản 2 Điều 44 Luật Công chứng 2014:
“Việc công chứng có thể được thực hiện ngoài trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng trong trường hợp người yêu cầu công chứng là người già yếu, không thể đi lại được, người đang bị tạm giữ, tạm giam, đang thi hành án phạt tù hoặc vì lý do chính đáng khác.”
Đây là căn cứ công chứng ngoài trụ sở quan trọng nhất, làm nền tảng cho toàn bộ hoạt động công chứng tại chỗ.
2. Các căn cứ công chứng ngoài trụ sở được pháp luật ghi nhận rõ ràng
2.1. Người yêu cầu công chứng là người già yếu, không thể đi lại
Tuổi cao;
Sức khỏe suy giảm;
Khả năng di chuyển thực tế.
Pháp luật không ấn định độ tuổi cụ thể, nhưng yêu cầu công chứng viên đánh giá thận trọng và có căn cứ hợp lý.
2.2. Người đang bị tạm giữ, tạm giam hoặc chấp hành án phạt tù
Trong các trường hợp này:
Người yêu cầu công chứng không có khả năng tự do đi lại;
Công chứng ngoài trụ sở thường được thực hiện tại trại giam, nhà tạm giữ.
Công chứng viên phải tuân thủ thêm quy định về an ninh, quản lý giam giữ theo pháp luật chuyên ngành.
3. “Lý do chính đáng khác” – căn cứ công chứng ngoài trụ sở mang tính mở
3.1. Cách hiểu pháp lý về “lý do chính đáng khác”
Khái niệm “lý do chính đáng khác” trong khoản 2 Điều 44 Luật Công chứng 2014 là quy định mở, trao cho công chứng viên quyền cân nhắc nhưng không phải quyền tùy tiện.
Không trái với mục tiêu bảo đảm an toàn pháp lý của hoạt động công chứng.
3.2. Một số lý do chính đáng thường được chấp nhận trong thực tiễn
Người đang điều trị nội trú tại bệnh viện;
Người khuyết tật nặng;
Người đang trong tình trạng cấp cứu hoặc điều trị dài ngày;
Trường hợp bất khả kháng (thiên tai, dịch bệnh).
Trong các trường hợp này, công chứng viên phải tăng cường nghĩa vụ xác minh, đặc biệt về năng lực hành vi dân sự.
4. Điều kiện đi kèm khi chấp nhận căn cứ công chứng ngoài trụ sở
4.1. Không phải có căn cứ là đương nhiên được công chứng
Có căn cứ công chứng ngoài trụ sở không đồng nghĩa với việc công chứng viên buộc phải công chứng. Theo Điều 40 Luật Công chứng 2014, công chứng viên vẫn phải:
Kiểm tra năng lực hành vi dân sự;
Đánh giá ý chí tự nguyện;
Từ chối nếu có dấu hiệu vi phạm pháp luật.
4.2. Nghĩa vụ xác minh chặt chẽ hơn so với công chứng tại trụ sở
Khi công chứng tại chỗ, công chứng viên cần:
Quan sát trực tiếp hoàn cảnh ký kết;
Trao đổi riêng với người ký khi cần thiết;
Ghi nhận các yếu tố đặc biệt (tuổi cao, bệnh lý, hạn chế vận động) trong lời chứng.
Đây là yêu cầu xuất phát từ trách nhiệm nghề nghiệp, dù không được liệt kê thành thủ tục bắt buộc.
>>> Xem thêm: Dịch vụ công chứnghỗ trợ người dân hoàn thiện thủ tục pháp lý nhanh chóng
5. Ví dụ thực tế về áp dụng căn cứ công chứng ngoài trụ sở
5.1. Ví dụ minh họa
Ông C (76 tuổi) bị tai biến, không thể đi lại, yêu cầu công chứng hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất tại nhà riêng. Công chứng viên:
Xác định rõ tình trạng sức khỏe;
Trao đổi trực tiếp với ông C;
Ghi nhận trong lời chứng việc ông C minh mẫn, tự nguyện ký kết.
5.2. Trường hợp ngược lại
Nếu công chứng viên chấp nhận công chứng tại chỗ chỉ vì sự thuận tiện, không có căn cứ rõ ràng, Tòa án có thể đánh giá đây là vi phạm trình tự công chứng, ảnh hưởng đến giá trị pháp lý của văn bản.
>>> Xem thêm: Hợp đồng thuê nhà có cần công chứng không? Nếu có thì công chứng ở đâu?
Kết luận:
Có thể khẳng định rằng:
Căn cứ công chứng ngoài trụ sở là điều kiện tiên quyết để công chứng viên chấp nhận công chứng tại chỗ;
Tuy nhiên, căn cứ này không thay thế nghĩa vụ xác minh năng lực, ý chí và tính hợp pháp của giao dịch;
Mọi sự dễ dãi trong việc xác định căn cứ đều có thể dẫn đến rủi ro vô hiệu hợp đồng và trách nhiệm bồi thường.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
