Hết hạn mượn tài sản nhưng không trả: Xử lý thế nào theo luật?
Hợp đồng mượn tài sản là một loại giao dịch dân sự phổ biến trong thực tế, thường phát sinh giữa người thân, bạn bè, tổ chức hoặc cá nhân. Tuy nhiên, nhiều trường hợp bên mượn sau khi hết thời hạn lại không chịu trả tài sản, gây tranh chấp và ảnh hưởng đến quyền lợi của bên cho mượn. Vậy pháp luật quy định như thế nào trong những trường hợp như vậy? Hướng xử lý ra sao? Bài viết dưới đây sẽ làm rõ các quy định liên quan đến hợp đồng mượn tài sản và cách xử lý khi bên mượn không trả tài sản đúng hạn.
>>> Xem thêm: Có được công chứng hợp đồng chuyển nhượng tài sản hình thành trong tương lai tại văn phòng công chứng?
1. Hợp đồng mượn tài sản là gì?
Theo Điều 494 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng mượn tài sản là sự thỏa thuận giữa các bên, theo đó bên cho mượn giao tài sản cho bên mượn mà không yêu cầu đền bù, bên mượn phải trả lại tài sản đúng thời hạn hoặc khi bên cho mượn yêu cầu, nếu không có thỏa thuận về thời hạn.
Tài sản được mượn có thể là vật dụng cá nhân, phương tiện đi lại, thiết bị điện tử, nhà ở, hoặc bất kỳ tài sản hữu hình nào được phép lưu thông và không bị cấm giao dịch.
Ví dụ minh họa: Ông A cho bạn là ông B mượn chiếc xe máy trong thời gian 2 tháng. Hết thời hạn, ông B không trả xe và liên tục trì hoãn. Đây là một tình huống tranh chấp trong hợp đồng mượn tài sản mà pháp luật có quy định hướng xử lý cụ thể.
2. Trách nhiệm của bên mượn trong hợp đồng mượn tài sản
Phải bảo quản và sử dụng tài sản đúng mục đích
Theo Điều 496 Bộ luật Dân sự 2015, bên mượn có nghĩa vụ giữ gìn tài sản, không được sử dụng sai mục đích hoặc để mất, hỏng tài sản. Nếu làm hư hỏng hoặc mất mát, bên mượn phải bồi thường.
Phải trả lại tài sản đúng hạn
Nếu trong hợp đồng mượn tài sản có quy định về thời gian mượn, bên mượn phải trả lại tài sản đúng thời hạn. Nếu không có thời hạn, thì bên mượn phải trả khi bên cho mượn yêu cầu.
Ví dụ minh họa: Chị C cho bạn cùng lớp mượn laptop trong một tháng để làm đồ án. Sau 3 tháng vẫn chưa trả lại và khi liên hệ thì bên mượn tránh né. Trường hợp này, bên cho mượn có quyền khởi kiện để đòi lại tài sản.
3. Hết hạn mượn tài sản nhưng không trả: Xử lý như thế nào?
Thương lượng, nhắc nhở và lập văn bản yêu cầu trả tài sản
Đầu tiên, bên cho mượn nên liên hệ trực tiếp để nhắc nhở việc trả tài sản. Nếu không hiệu quả, có thể lập văn bản yêu cầu trả lại tài sản và gửi cho bên mượn. Văn bản này nên ghi rõ:
Nếu bên mượn vẫn cố tình không trả sau nhiều lần yêu cầu, bên cho mượn có thể khởi kiện dân sự ra Tòa án có thẩm quyền. Theo Điều 499 Bộ luật Dân sự 2015, nếu bên mượn không trả tài sản thì bên cho mượn có quyền yêu cầu Tòa án buộc trả lại tài sản và bồi thường thiệt hại (nếu có).
Thời hiệu khởi kiện là 03 năm kể từ ngày quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm (căn cứ theo Điều 429 Bộ luật Dân sự 2015).
Ví dụ minh họa: Anh D mượn của anh E một chiếc máy ảnh trị giá 20 triệu đồng để sử dụng trong 1 tuần. Đã hơn 2 tháng nhưng không trả, khi liên lạc thì cố tình lẩn tránh. Anh E gửi đơn khởi kiện lên Tòa án Nhân dân quận nơi anh D cư trú để yêu cầu trả lại máy ảnh và bồi thường phần hao mòn thiết bị do sử dụng quá thời gian cam kết.
Trong một số trường hợp, việc không trả tài sản gây ảnh hưởng đến công việc, thu nhập hoặc làm hư hỏng tài sản thì bên cho mượn có thể yêu cầu thêm phần bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, theo Điều 584 đến Điều 586 Bộ luật Dân sự.
4. Một số lưu ý khi lập hợp đồng mượn tài sản
Nên lập văn bản rõ ràng
Để tránh tranh chấp về sau, hợp đồng mượn tài sản nên được lập thành văn bản, ghi rõ thông tin:
Thời gian mượn và ngày trả
Mô tả chi tiết tài sản (chủng loại, tình trạng, giá trị…)
Nghĩa vụ bảo quản, trách nhiệm nếu tài sản hư hỏng hoặc mất mát
Có người làm chứng hoặc công chứng với hợp đồng mượn tài sản
Nếu tài sản có giá trị lớn, nên có người làm chứng hoặc thực hiện thủ tục công chứng. Điều này giúp việc xác minh và khởi kiện dễ dàng hơn nếu phát sinh tranh chấp.
Hợp đồng mượn tài sản là một giao dịch đơn giản nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu không được thiết lập rõ ràng. Khi bên mượn hết hạn mà không trả, bên cho mượn hoàn toàn có quyền yêu cầu trả lại tài sản hoặc khởi kiện theo quy định pháp luật. Việc hiểu rõ các quy định của Bộ luật Dân sự và thực hiện hợp đồng minh bạch sẽ giúp bạn tránh được các tranh chấp không đáng có trong tương lai.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
