Công chứng ngoài trụ sở và nguy cơ bị tuyên vô hiệu giao dịch
Công chứng ngoài trụ sở là giải pháp cần thiết trong nhiều trường hợp đặc thù, giúp bảo đảm quyền giao kết và thực hiện giao dịch dân sự của cá nhân, tổ chức. Tuy nhiên, trong thực tiễn giải quyết tranh chấp, không ít giao dịch dù đã được công chứng ngoài trụ sở vẫn bị Tòa án tuyên vô hiệu. Điều này đặt ra vấn đề cần nhận diện rõ nguy cơ vô hiệu khi công chứng ngoài trụ sở, nhằm phòng ngừa rủi ro pháp lý và bảo đảm giá trị lâu dài của văn bản công chứng.
1. Căn cứ pháp lý điều chỉnh công chứng ngoài trụ sở và hiệu lực giao dịch
1.1. Quy định của Luật Công chứng về công chứng ngoài trụ sở
Khoản 1 Điều 44 Luật Công chứng năm 2014 quy định:
“Việc công chứng phải được thực hiện tại trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng, trừ trường hợp người yêu cầu công chứng không thể đến trụ sở thì việc công chứng có thể được thực hiện ngoài trụ sở.”
Quy định này khẳng định công chứng ngoài trụ sở được pháp luật cho phép, nhưng chỉ trong những trường hợp có lý do chính đáng.
1.2. Điều kiện có hiệu lực của giao dịch dân sự
Theo Điều 117 Bộ luật Dân sự năm 2015, giao dịch dân sự có hiệu lực khi đáp ứng đủ các điều kiện:
Chủ thể có năng lực hành vi dân sự;
Các bên hoàn toàn tự nguyện;
Mục đích, nội dung không trái pháp luật, đạo đức xã hội;
Hình thức phù hợp với quy định của pháp luật.
➡️ Việc công chứng ngoài trụ sở không tự động làm giao dịch vô hiệu, nhưng nếu vi phạm một trong các điều kiện trên thì nguy cơ vô hiệu là hiện hữu.
2. Nhận diện nguy cơ vô hiệu khi công chứng ngoài trụ sở trong thực tiễn
2.1. Nguy cơ vô hiệu khi công chứng ngoài trụ sở do vi phạm điều kiện về chủ thể
Một trong những nguy cơ vô hiệu khi công chứng ngoài trụ sở phổ biến là việc:
Người ký kết không đủ năng lực hành vi dân sự;
Người cao tuổi bị sa sút trí tuệ;
Người bệnh không làm chủ được hành vi tại thời điểm ký.
Theo Điều 22 và Điều 24 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch do người mất hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự xác lập có thể bị tuyên vô hiệu.
➡️ Công chứng ngoài trụ sở, nếu không thẩm tra kỹ năng lực hành vi, dễ trở thành điểm yếu khi tranh chấp phát sinh.
Theo Điều 122 Bộ luật Dân sự 2015, giao dịch dân sự vô hiệu nếu được xác lập do:
Bị lừa dối;
Bị đe dọa, cưỡng ép.
➡️ Nếu Tòa án xác định người ký kết không thực sự tự nguyện, giao dịch dù đã công chứng ngoài trụ sở vẫn bị tuyên vô hiệu.
2.3. Nguy cơ vô hiệu khi công chứng ngoài trụ sở không đúng trường hợp luật định
Nếu công chứng ngoài trụ sở nhưng:
Người yêu cầu hoàn toàn có khả năng đến trụ sở;
Không có lý do khách quan, chính đáng;
Công chứng ngoài trụ sở mang tính “tiện lợi”, “dịch vụ hóa”;
➡️ Việc này có thể bị xem là vi phạm trình tự công chứng, tạo cơ sở để Tòa án xem xét hủy giao dịch khi có tranh chấp.
3. Nguy cơ vô hiệu khi công chứng ngoài trụ sở từ sai sót nghiệp vụ
3.1. Không ghi nhận đầy đủ lý do công chứng ngoài trụ sở
Theo quy định về hồ sơ công chứng, công chứng viên phải ghi nhận:
Địa điểm công chứng;
Lý do công chứng ngoài trụ sở;
Tình trạng của người yêu cầu công chứng.
➡️ Thiếu các nội dung này, văn bản công chứng dễ bị nghi ngờ về tính hợp pháp, làm gia tăng nguy cơ vô hiệu.
3.2. Không bảo đảm tính khách quan, độc lập khi công chứng
Công chứng viên không được để:
Người thân chi phối quá trình công chứng;
Hồ sơ do một bên chuẩn bị hoàn toàn;
Người ký không được giải thích đầy đủ quyền và nghĩa vụ.
Những sai sót này thường là căn cứ để Tòa án tuyên giao dịch vô hiệu.
>>> Xem thêm:Dịch vụ công chứng lấy ngay tại văn phòng công chứng Hà Nội
4. Ví dụ minh họa thực tế về nguy cơ vô hiệu khi công chứng ngoài trụ sở
4.1. Trường hợp giao dịch bị tuyên vô hiệu
Bà A, 83 tuổi, bị bệnh Alzheimer giai đoạn đầu. Con trai mời công chứng viên đến nhà để công chứng hợp đồng tặng cho nhà đất. Quá trình công chứng, bà A trả lời không rõ ràng, nhiều nội dung do con trai giải thích thay.
Sau khi bà A qua đời, các con khác khởi kiện. Tòa án xác định bà A không đủ năng lực nhận thức tại thời điểm giao kết, tuyên vô hiệu hợp đồng, mặc dù đã được công chứng ngoài trụ sở.
➡️ Đây là ví dụ điển hình về nguy cơ vô hiệu khi công chứng ngoài trụ sở nếu không thẩm tra kỹ chủ thể.
4.2. Trường hợp giao dịch được công nhận hợp pháp
Ông B bị tai biến, không thể đi lại nhưng còn minh mẫn. Công chứng viên đến bệnh viện, làm việc trực tiếp, hỏi đáp độc lập, ghi nhận tình trạng sức khỏe và lý do công chứng ngoài trụ sở đầy đủ trong hồ sơ.
Khi phát sinh tranh chấp, Tòa án xác định giao dịch được công chứng đúng trình tự, không có căn cứ vô hiệu.
>>> Xem thêm: Cách kiểm tra sổ đỏ giả online giúp bạn tiết kiệm thời gian và chi phí
Nguy cơ vô hiệu khi công chứng ngoài trụ sở không xuất phát từ địa điểm công chứng, mà từ việc vi phạm điều kiện có hiệu lực của giao dịch và quy trình công chứng. Chỉ khi công chứng viên và các bên tuân thủ nghiêm Luật Công chứng và Bộ luật Dân sự, giao dịch công chứng ngoài trụ sở mới thực sự an toàn trước Tòa án.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Các bài viết liên quan:
>>>Phí công chứng được tính theo quy định pháp luật nào và bao gồm những khoản gì?
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
