Có bắt buộc phải ghi nhận tình trạng sức khỏe khi công chứng ngoài trụ sở không?
Trong thực tiễn hành nghề, công chứng ngoài trụ sở thường gắn với các trường hợp người cao tuổi, người bệnh, người hạn chế đi lại. Một vấn đề gây nhiều tranh luận là: có bắt buộc phải ghi nhận tình trạng sức khỏe khi công chứng ngoài trụ sở không, hay đây chỉ là khuyến nghị nghiệp vụ? Bài viết dưới đây phân tích rõ nghĩa vụ pháp lý của công chứng viên, ranh giới giữa “bắt buộc” và “cần thiết”, cũng như hệ quả pháp lý nếu bỏ sót việc ghi nhận sức khỏe.
1. Cơ sở pháp lý liên quan đến ghi nhận sức khỏe khi công chứng ngoài trụ sở
1.1. Quy định về công chứng ngoài trụ sở
Theo khoản 2 Điều 44 Luật Công chứng 2014:
“Việc công chứng có thể được thực hiện ngoài trụ sở của tổ chức hành nghề công chứng trong trường hợp người yêu cầu công chứng là người già yếu, không thể đi lại được, người đang bị tạm giữ, tạm giam, đang thi hành án phạt tù hoặc vì lý do chính đáng khác.”
Quy định này cho thấy: tình trạng sức khỏe chính là một trong những căn cứ phổ biến làm phát sinh việc công chứng ngoài trụ sở.
1.2. Nghĩa vụ xác minh của công chứng viên ghi nhận sức khỏe công chứng ngoài trụ sở
Theo Điều 7 Luật Công chứng 2014, công chứng viên phải:
Tuân thủ Hiến pháp, pháp luật;
Hành nghề trung thực, khách quan;
Chịu trách nhiệm về văn bản công chứng.
Đồng thời, Điều 40 Luật Công chứng 2014 quy định công chứng viên có trách nhiệm:
Kiểm tra năng lực hành vi dân sự;
Đánh giá ý chí tự nguyện;
Từ chối công chứng nếu có căn cứ giao dịch không hợp pháp.
2. Ghi nhận sức khỏe công chứng ngoài trụ sở có bắt buộc không?
2.1. Pháp luật không quy định bắt buộc dưới dạng hình thức cứng
Hiện nay, Luật Công chứng 2014 không có điều khoản nào bắt buộc công chứng viên phải ghi nhận tình trạng sức khỏe trong mọi trường hợp công chứng ngoài trụ sở.
Điều này có nghĩa:
Không phải mọi văn bản công chứng ngoài trụ sở đều bắt buộc phải có dòng mô tả sức khỏe;
Không ghi nhận sức khỏe không đồng nghĩa mặc nhiên vi phạm luật.
>>> Xem thêm: Dịch vụ làm sổ đỏ trọn gói, đảm bảo đúng quy định pháp luật
2.2. Tuy nhiên, trong nhiều trường hợp, việc ghi nhận sức khỏe là nghĩa vụ phát sinh
Dựa trên Bộ luật Dân sự 2015, đặc biệt là:
Điều 20: người thành niên có năng lực hành vi dân sự đầy đủ;
Điều 21, 22: người mất hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự;
➡️ Khi công chứng ngoài trụ sở rơi vào các trường hợp:
Người cao tuổi;
Người đang điều trị bệnh;
Người có dấu hiệu suy giảm nhận thức;
thì ghi nhận sức khỏe khi công chứng ngoài trụ sở trở thành yêu cầu mang tính bắt buộc về mặt trách nhiệm nghề nghiệp, dù không được quy định thành thủ tục cứng.
5. Ví dụ thực tế về hệ quả ghi nhận sức khỏe công chứng ngoài trụ sở
5.1. Ví dụ minh họa
Bà B (79 tuổi) ký hợp đồng tặng cho nhà đất tại nhà riêng cho cháu ruột. Công chứng viên không ghi nhận tình trạng sức khỏe, không mô tả khả năng nhận thức của bà B trong lời chứng.
Sau khi bà B qua đời, các con khởi kiện yêu cầu tuyên hợp đồng vô hiệu. Tòa án căn cứ hồ sơ bệnh án cho thấy bà B có dấu hiệu sa sút trí tuệ trước thời điểm ký hợp đồng và nhận định:
Công chứng viên không chứng minh được đã xác minh đầy đủ;
Văn bản công chứng bị tuyên vô hiệu.
5.2. Giá trị pháp lý của việc ghi nhận sức khỏe
Nếu lời chứng có ghi rõ:
Tình trạng tỉnh táo;
Khả năng nhận thức;
Việc giải thích hợp đồng;
thì đây sẽ là chứng cứ quan trọng bảo vệ giá trị pháp lý của văn bản công chứng.
Tóm lại, ghi nhận sức khỏe khi công chứng ngoài trụ sở:
Không phải lúc nào cũng bắt buộc theo luật định;
Nhưng trong nhiều trường hợp, là nghĩa vụ phát sinh từ trách nhiệm nghề nghiệp;
Là “lá chắn pháp lý” giúp bảo vệ hiệu lực hợp đồng và trách nhiệm của công chứng viên.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
