Giải quyết tranh chấp hợp đồng chia tách nhà đất đã công chứng: Vai trò của Tòa án
Hiện nay, tranh chấp phát sinh từ hợp đồng chia tách nhà đất đã công chứng không còn hiếm gặp. Nhiều gia đình sau khi thực hiện công chứng vẫn rơi vào tranh chấp do vi phạm quy định, không rõ ràng về quyền lợi hoặc bị lừa đảo. Vậy khi xảy ra tranh chấp hợp đồng chia tách đã công chứng, Tòa án sẽ giải quyết như thế nào? Bài viết này sẽ phân tích quy định pháp luật, quy trình xử lý và vai trò của Tòa án trong việc bảo vệ quyền lợi các bên.
>>> Xem thêm: Thực hiện Công chứng tách thửa khi bên kia ở nước ngoài cần lưu ý gì?
1. Căn cứ pháp luật điều chỉnh tranh chấp hợp đồng chia tách đã công chứng
1.1 Quy định về hiệu lực hợp đồng đã công chứng
Theo Điều 167 Luật Đất đai 2013, các giao dịch về chuyển nhượng, chia tách, tặng cho quyền sử dụng đất bắt buộc phải lập thành văn bản và được công chứng hoặc chứng thực.
Khi hợp đồng đã được công chứng đúng quy định thì về nguyên tắc có giá trị pháp lý, là căn cứ để sang tên quyền sử dụng đất.
1.2 Quy định về giải quyết tranh chấp
Theo Điều 26 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, tranh chấp về hợp đồng liên quan đến quyền sử dụng đất thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân.
Ngoài ra, Điều 122 Bộ luật Dân sự 2015 quy định: một giao dịch dân sự (trong đó có hợp đồng chia tách) bị vô hiệu khi vi phạm điều cấm pháp luật, giả tạo hoặc có sự lừa dối, đe dọa.
2. Nguyên nhân dẫn đến tranh chấp hợp đồng chia tách đã công chứng
2.1 Chia tách không đúng điều kiện pháp luật
Một số trường hợp hợp đồng được công chứng nhưng thửa đất không đủ điều kiện chia tách theo quy định diện tích tối thiểu, đất nằm trong quy hoạch hoặc đang có tranh chấp.
Ví dụ: Thửa đất được chia thành hai mảnh, mỗi mảnh không đủ diện tích theo quy định của UBND tỉnh, dẫn đến việc Văn phòng đăng ký đất đai từ chối sang tên, phát sinh tranh chấp quyền sở hữu.
2.2 Hợp đồng chia tách giả tạo
Một số người lợi dụng công chứng để lập hợp đồng chia tách giả tạo, nhằm lách luật hoặc trốn thuế, khi bị phát hiện sẽ bị tuyên vô hiệu.
Ví dụ: Người A đứng tên đất giùm cho B để vay vốn, nhưng sau này A chuyển nhượng cho C mà không có sự đồng ý của B, dẫn đến tranh chấp hợp đồng đã công chứng.
Có trường hợp các bên tự ý thay đổi ranh giới đất sau chia tách, không thực hiện nghĩa vụ sang tên, nghĩa vụ thuế hoặc phát sinh tranh chấp thừa kế.
3. Thủ tục giải quyết tranh chấp hợp đồng chia tách đã công chứng tại Tòa án
3.1 Chuẩn bị hồ sơ khởi kiện
Khi phát sinh tranh chấp hợp đồng chia tách đã công chứng, người có quyền lợi bị xâm phạm có thể khởi kiện ra Tòa án. Hồ sơ khởi kiện gồm:
Đơn khởi kiện theo mẫu.
Bản sao hợp đồng chia tách đã công chứng.
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Tài liệu chứng minh vi phạm hoặc tranh chấp.
Chứng minh nhân dân/CCCD, hộ khẩu của người khởi kiện.
3.2 Thẩm quyền giải quyết
Theo Điều 35 và Điều 39 Bộ luật Tố tụng Dân sự 2015, Tòa án nhân dân cấp huyện nơi có đất tranh chấp có thẩm quyền giải quyết sơ thẩm.
3.3 Trình tự giải quyết
Tòa án thụ lý đơn khởi kiện, hòa giải bắt buộc theo quy định.
Nếu hòa giải không thành, Tòa án mở phiên xét xử.
Căn cứ vào hồ sơ, Tòa án xác định tính hợp pháp của hợp đồng, các tình tiết vi phạm (nếu có) để tuyên hợp đồng vô hiệu toàn bộ hoặc vô hiệu một phần.
>>> Xem thêm: Văn phòng công chứng ở những địa chỉ nào? Khám phá các địa chỉ công chứng tại các khu vực trung tâm Hà Nội
4. Vai trò của Tòa án trong giải quyết tranh chấp hợp đồng chia tách đã công chứng
4.1 Xác định hiệu lực pháp lý của hợp đồng
Tòa án có quyền xem xét lại toàn bộ quá trình công chứng, đối chiếu với quy định pháp luật để kết luận:
Hợp đồng có vô hiệu không.
Các quyền và nghĩa vụ phát sinh cần xử lý như thế nào.
4.2 Bảo vệ quyền lợi bên ngay tình
Trong trường hợp có bên thứ ba ngay tình (bên mua đất sau chia tách không biết về vi phạm), Tòa án sẽ cân nhắc để bảo vệ quyền lợi của họ theo Điều 133 Bộ luật Dân sự 2015.
4.3 Buộc thực hiện nghĩa vụ hoặc bồi thường thiệt hại
Tòa án có thể tuyên buộc một bên trả lại đất, hoàn trả tiền, bồi thường thiệt hại hoặc xử lý các hậu quả pháp lý khác để khôi phục quyền lợi cho người bị xâm hại.
5. Một số lưu ý để tránh tranh chấp khi thực hiện hợp đồng
Kiểm tra kỹ điều kiện chia tách: diện tích tối thiểu, quy hoạch, giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Thực hiện công chứng tại tổ chức uy tín, đảm bảo công chứng viên kiểm tra đầy đủ giấy tờ.
Ghi rõ thỏa thuận về ranh giới, nghĩa vụ thuế, nghĩa vụ sang tên trong hợp đồng.
Lưu hồ sơ, chứng từ giao dịch đầy đủ để làm chứng cứ khi cần thiết.
Tranh chấp hợp đồng chia tách đã công chứng thường phát sinh do thiếu hiểu biết pháp luật hoặc vi phạm nghĩa vụ giữa các bên. Vai trò của Tòa án trong việc giải quyết tranh chấp này là vô cùng quan trọng, giúp khôi phục quyền lợi chính đáng và xử lý vi phạm theo quy định. Để tránh tranh chấp, người dân nên tuân thủ đúng quy định tách thửa, công chứng minh bạch và thực hiện nghĩa vụ tài chính đầy đủ.
VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ
1. Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ:Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
2. Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.Ngoài ra, chúng tôi có đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Công chứng ngoài trụ sở, tại nhà riêng miễn phí
VĂN PHÒNG CÔNG CHỨNG NGUYỄN HUỆ
Hotline: 09.66.22.7979 hoặc 0935.669.669
Địa chỉ: số 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, thành phố Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
