Công chứng hợp đồng thế chấp tài sản vô hình đang trở thành nhu cầu phổ biến khi giá trị của các quyền tài sản, quyền sở hữu trí tuệ và các lợi ích phi vật chất ngày càng lớn. Do tài sản vô hình mang tính trừu tượng và khó định lượng, rất nhiều người gặp khó khăn khi chuẩn bị hồ sơ công chứng hoặc xác định phạm vi tài sản được dùng để bảo đảm nghĩa vụ. Để hạn chế rủi ro, việc hiểu đúng quy định pháp lý về tài sản vô hình và thủ tục công chứng là điều cần thiết. Bài viết dưới đây phân tích rõ căn cứ pháp luật, quy trình thực hiện và các lưu ý quan trọng liên quan đến việc công chứng hợp đồng thế chấp tài sản vô hình.
Theo Điều 105 Bộ luật Dân sự 2015, tài sản bao gồm vật, tiền, giấy tờ có giá và quyền tài sản. Trong đó, quyền tài sản chính là nền tảng của nhóm tài sản vô hình, bao gồm quyền đòi nợ, quyền khai thác tài sản, quyền sở hữu trí tuệ, quyền hưởng lợi từ dự án hoặc quyền phát sinh từ hợp đồng.
Các quyền này không tồn tại dưới dạng vật chất nhưng vẫn có giá trị kinh tế và được phép giao dịch. Điều 295 Bộ luật Dân sự 2015 quy định: “Quyền tài sản thuộc đối tượng bảo đảm nếu có thể xác định được giá trị và được phép chuyển giao”. Đây là cơ sở để tài sản vô hình được dùng làm tài sản thế chấp.
Những loại tài sản vô hình thường được dùng để thế chấp
Trong thực tiễn giao dịch, một số tài sản vô hình thường xuất hiện trong hợp đồng thế chấp:
Quyền đòi nợ hoặc khoản phải thu từ hợp đồng dịch vụ, hợp đồng mua bán.
Quyền sở hữu trí tuệ: quyền tác giả, quyền liên quan, nhãn hiệu, sáng chế, kiểu dáng công nghiệp.
Quyền khai thác hoặc quyền hưởng lợi từ dự án đầu tư.
Quyền thu phí, quyền thu lợi trong hoạt động kinh doanh.
Quyền được nhận lợi tức từ cổ phần, trái phiếu hoặc các loại giấy tờ có giá khác.
Các tài sản này đều cần xác định rõ phạm vi, thời hạn và giá trị để có thể đưa vào hợp đồng thế chấp hợp lệ.
Công chứng hợp đồng thế chấp tài sản vô hình có bắt buộc hay không?
Pháp luật hiện hành không quy định bắt buộc công chứng mọi hợp đồng thế chấp tài sản vô hình. Tuy nhiên, nhiều tổ chức tín dụng yêu cầu công chứng nhằm bảo đảm tính an toàn của giao dịch và xác định chính xác chủ thể sở hữu quyền tài sản.
Công chứng trong trường hợp này giúp:
Xác nhận người ký là chủ sở hữu hợp pháp của quyền tài sản.
Xác định phạm vi tài sản được thế chấp.
Loại trừ tranh chấp liên quan đến quyền sở hữu trí tuệ hoặc các quyền phát sinh từ hợp đồng.
Quy trình công chứng hợp đồng thế chấp tài sản vô hình
Quy trình tương tự như công chứng các hợp đồng thế chấp khác nhưng có thêm bước thẩm định tính pháp lý của quyền tài sản.
Kiểm tra tư cách chủ sở hữu
Công chứng viên phải xác minh giấy tờ chứng minh quyền tài sản. Với tài sản sở hữu trí tuệ, điều này dựa trên chứng nhận của Cục Sở hữu trí tuệ hoặc văn bản chuyển giao quyền.
Thẩm định phạm vi và thời hạn quyền tài sản
Vì tài sản vô hình có thể bị giới hạn bởi thời hạn hoặc điều kiện khai thác, công chứng viên sẽ kiểm tra các hạn chế này để tránh rủi ro cho bên nhận thế chấp.
Soạn thảo và kiểm tra hợp đồng
Hợp đồng phải dựa trên Điều 317–323 Bộ luật Dân sự 2015 về thế chấp. Nội dung cần mô tả chi tiết loại quyền được thế chấp, thời gian có hiệu lực và biện pháp xử lý khi vi phạm nghĩa vụ.
Ký kết và chứng nhận
Các bên ký vào hợp đồng, công chứng viên đóng dấu, lưu hồ sơ và trả kết quả theo quy định.
Những lưu ý pháp lý quan trọng đối với tài sản vô hình
Tài sản phải có khả năng định giá
Nếu tài sản không thể xác định giá trị, hợp đồng sẽ có nguy cơ vô hiệu theo quy định tại Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015.
Không được thế chấp quyền tài sản bị hạn chế hoặc đang bị tranh chấp
Quyền đang bị kiện, đang bị phong tỏa hoặc bị hạn chế chuyển giao sẽ không đủ điều kiện để thế chấp.
Tài sản vô hình có thể thay đổi hoặc chấm dứt theo thời gian
Quyền sở hữu trí tuệ, quyền khai thác dự án hoặc quyền thu phí đều có thời hạn. Việc theo dõi hạn quyền và ghi rõ thời hạn trong hợp đồng là cần thiết.
Ưu tiên thanh toán khi xử lý tài sản bảo đảm
Theo Điều 308 và Điều 309 Bộ luật Dân sự 2015, bên nhận thế chấp có quyền ưu tiên khi xử lý tài sản vô hình nếu bên thế chấp vi phạm nghĩa vụ.
Kết luận
Công chứng hợp đồng thế chấp tài sản vô hình đòi hỏi sự cẩn trọng đặc biệt vì loại tài sản này không có hình thái vật chất, giá trị biến động và thường gắn với các quyền hạn pháp lý phức tạp. Việc công chứng giúp đảm bảo tính an toàn, xác nhận quyền sở hữu và tránh tranh chấp giữa các bên. Đối với tổ chức tín dụng hoặc cá nhân có nhu cầu thế chấp quyền tài sản, nắm rõ quy định pháp luật và chuẩn bị đầy đủ hồ sơ là yếu tố then chốt để giao dịch diễn ra suôn sẻ và hiệu quả.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
