Hợp đồng ở nhờ có được đăng ký tại cơ quan nhà nước?
Trong thực tế, nhiều gia đình hoặc cá nhân cho người thân, bạn bè ở nhờ nhà đất để sử dụng tạm thời. Khi phát sinh nhu cầu pháp lý, nhiều người băn khoăn: Hợp đồng ở nhờ có cần phải đăng ký tại cơ quan nhà nước không? Việc đăng ký có làm thay đổi giá trị pháp lý của hợp đồng? Bài viết dưới đây sẽ phân tích dựa trên các quy định mới nhất.
1. Cơ sở pháp lý điều chỉnh đăng ký hợp đồng ở nhờ
Theo quy định hiện hành:
Bộ luật Dân sự 2015
Điều 494 đến Điều 499 quy định về hợp đồng mượn tài sản. Việc ở nhờ bản chất là mượn tài sản (nhà, đất) để sử dụng tạm thời.
Người mượn (người ở nhờ) chỉ có quyền sử dụng, không có quyền định đoạt như cho thuê, chuyển nhượng.
Luật Nhà ở 2023 (có hiệu lực từ 01/01/2025)
Điều 177: Chủ sở hữu nhà ở có thể cho phép cá nhân khác ở nhờ; quyền sở hữu vẫn thuộc về chủ nhà.
Luật không bắt buộc đăng ký việc ở nhờ tại cơ quan nhà nước.
Luật Đất đai 2024 (có hiệu lực từ 01/01/2025)
Điều 180: Người được giao đất, cho thuê đất, nhận chuyển nhượng… mới có quyền đăng ký để sử dụng.
Người ở nhờ không phát sinh quyền đăng ký đất đai tại cơ quan quản lý.
Như vậy, hợp đồng ở nhờ không thuộc diện bắt buộc phải đăng ký tại cơ quan nhà nước.
2. Đăng ký hợp đồng ở nhờ: Có được pháp luật cho phép không?
2.1 Không bắt buộc đăng ký
Khác với hợp đồng chuyển nhượng, tặng cho, thế chấp quyền sử dụng đất (phải đăng ký theo Luật Đất đai), hợp đồng ở nhờ chỉ là thỏa thuận dân sự về việc mượn tài sản. Vì vậy, pháp luật không bắt buộc đăng ký.
2.2 Có thể công chứng, chứng thực
Mặc dù không bắt buộc, nhưng các bên có thể:
Lập hợp đồng bằng văn bản và yêu cầu công chứng hoặc chứng thực tại UBND xã, phường.
Việc này giúp tăng giá trị pháp lý, hạn chế rủi ro khi phát sinh tranh chấp.
2.3 Trường hợp nên cân nhắc đăng ký hoặc công chứng
Khi người ở nhờ là người ngoài gia đình, không có quan hệ huyết thống.
Khi thời gian ở nhờ kéo dài nhiều năm.
Khi tài sản có giá trị lớn (nhà phố, đất ở trung tâm).
3. Giá trị pháp lý của việc không đăng ký hợp đồng ở nhờ
3.1 Vẫn có hiệu lực
Theo Điều 117 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng dân sự có hiệu lực khi đáp ứng:
Các bên có năng lực pháp luật, năng lực hành vi.
Tự nguyện thỏa thuận.
Nội dung không vi phạm điều cấm, không trái đạo đức xã hội.
Do đó, hợp đồng ở nhờ bằng văn bản nhưng không đăng ký vẫn có hiệu lực pháp lý.
3.2 Khó chứng minh khi tranh chấp
Nếu chỉ thỏa thuận miệng hoặc không công chứng:
Khi có tranh chấp, tòa án có thể khó xác minh nội dung thỏa thuận.
Người ở nhờ có nguy cơ bị buộc trả nhà/đất mà không kịp bảo vệ quyền lợi.
4. Ví dụ minh họa thực tế về đăng ký hợp đồng ở nhờ
Trường hợp 1: Ông A cho con trai là B ở nhờ nhà trong 5 năm. Hai bên có lập hợp đồng viết tay, không công chứng, cũng không đăng ký. Sau này, A muốn lấy lại nhà, B phản đối. Tòa án công nhận hợp đồng viết tay có giá trị, nhưng do không có điều khoản cụ thể về thời hạn nên B phải trả lại nhà.
Trường hợp 2: Bà C cho cháu họ là D ở nhờ đất để trồng cây. Hợp đồng được chứng thực tại UBND xã. Khi có tranh chấp về việc trả lại đất, hợp đồng được sử dụng làm chứng cứ rõ ràng, giúp giải quyết nhanh chóng.
Qua đó, có thể thấy: đăng ký hợp đồng ở nhờ không bắt buộc, nhưng công chứng/chứng thực giúp bảo vệ quyền lợi tốt hơn.
>>> Xem thêm: Bạn lo lắng thủ tục rườm rà? Hãy đến Phòng công chứng để được hỗ trợ nhanh gọn.
5. Lời khuyên khi đăng ký hợp đồng ở nhờ
Nên lập thành văn bản rõ ràng, có điều khoản về: thời hạn ở nhờ, trách nhiệm giữ gìn tài sản, điều kiện chấm dứt.
Nếu tài sản có giá trị lớn, nên công chứng hoặc chứng thực để tránh tranh chấp.
Không nên chỉ thỏa thuận bằng miệng, vì khó chứng minh sau này.
Nếu phát sinh nhu cầu sử dụng đất/nhà dài hạn, nên xem xét chuyển sang hình thức hợp đồng thuê hoặc ủy quyền, có đăng ký tại cơ quan nhà nước theo quy định.
Kết luận
Pháp luật hiện hành không quy định bắt buộc phải đăng ký hợp đồng ở nhờ tại cơ quan nhà nước. Tuy nhiên, để tăng giá trị pháp lý và hạn chế tranh chấp, các bên nên lập văn bản và công chứng hoặc chứng thực. Điều này đặc biệt cần thiết khi thời gian ở nhờ dài hoặc tài sản có giá trị lớn.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Văn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ:Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy:Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Địa chỉ: 165 Giảng Võ, phường Cát Linh, quận Đống Đa, Hà Nội
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
