Xử lý khi hợp đồng mua bán tài sản đấu giá bị công chứng sai thẩm quyền
Trong giao dịch đấu giá tài sản, hợp đồng mua bán sau đấu giá là căn cứ quan trọng xác lập quyền sở hữu của người trúng đấu giá. Tuy nhiên, nếu hợp đồng này được công chứng tại tổ chức không có thẩm quyền, hậu quả pháp lý có thể nghiêm trọng: hợp đồng bị tuyên vô hiệu, quyền lợi các bên bị ảnh hưởng, thậm chí phát sinh tranh chấp kéo dài. Bài viết dưới đây sẽ phân tích rõ quy định pháp luật và hướng xử lý khi xảy ra công chứng hợp đồng đấu giá sai thẩm quyền, giúp người dân và tổ chức hành nghề công chứng phòng tránh rủi ro.
>>> Xem thêm: Top sai lầm người dân thường mắc khi tớivăn phòng công chứng lần đầu
Khi nào được coi là “công chứng hợp đồng đấu giá sai thẩm quyền”?
“Công chứng hợp đồng đấu giá sai thẩm quyền” xảy ra khi tổ chức hành nghề công chứng hoặc công chứng viên không có quyền hợp pháp để chứng nhận giao dịch đó, ví dụ:
Công chứng ngoài địa bàn được cấp phép:
Theo Điều 42 Luật Công chứng 2014, văn phòng công chứng chỉ được thực hiện công chứng trong tỉnh, thành phố nơi được Sở Tư pháp cấp phép.
Ví dụ: Văn phòng công chứng tại Hà Nội công chứng hợp đồng mua bán tài sản đấu giá ở TP. Hồ Chí Minh là sai thẩm quyền.
Công chứng viên chưa được bổ nhiệm hợp pháp hoặc đã bị đình chỉ hành nghề.
Công chứng tài sản thuộc loại không được phép đấu giá hoặc đang bị tranh chấp, kê biên, xử lý thi hành án.
Công chứng hợp đồng đấu giá liên quan đến quyền sử dụng đất, nhà ở nhưng không thuộc phạm vi công chứng của tổ chức đó (ví dụ: công chứng ngoài địa bàn tỉnh).
Như vậy, sai thẩm quyền không chỉ là sai địa bàn hành nghề mà còn bao gồm việc vượt quá phạm vi chức năng pháp lý được pháp luật cho phép.
Hậu quả pháp lý khi công chứng hợp đồng đấu giá sai thẩm quyền
Theo quy định tại Điều 117 và Điều 122 Bộ luật Dân sự 2015, hợp đồng dân sự vô hiệu khi không tuân thủ điều kiện về hình thức hoặc do người xác lập giao dịch không có thẩm quyền.
Cụ thể, nếu hợp đồng mua bán tài sản đấu giá được công chứng sai thẩm quyền, có thể xảy ra các hậu quả sau:
Hợp đồng công chứng bị tuyên vô hiệu: Tòa án có thể tuyên hợp đồng vô hiệu theo yêu cầu của bên liên quan. Khi đó, hợp đồng không còn giá trị pháp lý và các bên phải hoàn trả cho nhau những gì đã nhận (theo Điều 131 Bộ luật Dân sự 2015).
Quyền sở hữu tài sản đấu giá bị đình chỉ hoặc hủy bỏ: Người trúng đấu giá có thể mất quyền sở hữu do hợp đồng công chứng không hợp lệ.
Công chứng viên và tổ chức hành nghề công chứng phải chịu trách nhiệm bồi thường: Theo Điều 38 Luật Công chứng 2014, công chứng viên phải chịu trách nhiệm dân sự và bồi thường thiệt hại nếu gây tổn thất do lỗi công chứng sai thẩm quyền.
Văn phòng công chứng bị xử phạt hành chính hoặc thu hồi giấy phép: Căn cứ Nghị định 82/2020/NĐ-CP, hành vi công chứng sai thẩm quyền có thể bị xử phạt đến 30.000.000 đồng và đình chỉ hoạt động đến 12 tháng.
Quy trình xử lý khi phát hiện công chứng sai thẩm quyền
Khi phát hiện công chứng hợp đồng đấu giá sai thẩm quyền, các bên liên quan nên tiến hành xử lý theo trình tự sau:
Bước 1: Xác minh tính hợp pháp của hợp đồng công chứng
Kiểm tra giấy phép hoạt động của tổ chức hành nghề công chứng;
Xem xét quyết định bổ nhiệm công chứng viên;
Đối chiếu địa bàn công chứng với nơi có tài sản đấu giá.
Bước 2: Gửi đơn yêu cầu hủy bỏ hợp đồng công chứng
Theo Điều 52 Luật Công chứng 2014, các bên có thể yêu cầu tổ chức hành nghề công chứng hủy bỏ văn bản công chứng nếu có căn cứ xác định sai thẩm quyền.
Nếu công chứng viên không đồng ý hủy bỏ, bên liên quan có thể khởi kiện ra Tòa án nhân dân có thẩm quyền để yêu cầu tuyên hợp đồng vô hiệu.
Bước 3: Yêu cầu bồi thường thiệt hại (nếu có)
Nếu việc công chứng sai thẩm quyền gây thiệt hại (ví dụ: mất quyền sở hữu tài sản, thiệt hại tài chính…), người bị thiệt hại có thể yêu cầu bồi thường dân sự.
Việc bồi thường được thực hiện từ quỹ bồi thường nghề công chứng hoặc trực tiếp từ tổ chức hành nghề công chứng gây lỗi.
Bước 4: Báo cáo cơ quan quản lý
Người dân có thể gửi đơn phản ánh, khiếu nại tới Sở Tư pháp nơi tổ chức hành nghề công chứng đăng ký hoạt động để yêu cầu xử lý vi phạm hành chính hoặc thu hồi giấy phép.
Trách nhiệm pháp lý của công chứng viên và văn phòng công chứng
Theo quy định tại Điều 38 Luật Công chứng 2014, công chứng viên có trách nhiệm:
Từ chối công chứng khi hồ sơ hoặc giao dịch vượt thẩm quyền;
Kiểm tra đầy đủ tính pháp lý của hồ sơ tài sản đấu giá;
Hướng dẫn rõ ràng để các bên không vi phạm quy định pháp luật.
Nếu cố ý hoặc vô ý công chứng sai thẩm quyền, công chứng viên có thể bị:
Xử phạt hành chính theo Nghị định 82/2020/NĐ-CP;
Thu hồi thẻ hành nghề;
Truy cứu trách nhiệm hình sự nếu hành vi gây thiệt hại nghiêm trọng hoặc có yếu tố vụ lợi (theo Điều 360 Bộ luật Hình sự 2015).
Cách phòng tránh công chứng sai thẩm quyền trong hợp đồng đấu giá
Để hạn chế rủi ro pháp lý, các bên cần lưu ý:
Kiểm tra kỹ thẩm quyền của văn phòng công chứng:
Chỉ thực hiện công chứng tại tỉnh, thành phố nơi có tài sản đấu giá hoặc nơi có trụ sở hợp pháp của tổ chức hành nghề công chứng.
Yêu cầu công chứng viên xuất trình giấy tờ hành nghề hợp lệ.
Thẩm tra tình trạng pháp lý của tài sản trước khi công chứng:
Kiểm tra xem tài sản có tranh chấp, kê biên hay thuộc diện hạn chế chuyển nhượng không.
Lưu trữ đầy đủ hồ sơ công chứng:
Bản sao hợp đồng đấu giá, biên bản đấu giá, quyết định công nhận kết quả đấu giá, giấy phép hành nghề của công chứng viên.
Thực hiện công chứng tại các văn phòng uy tín, có kinh nghiệm về giao dịch đấu giá tài sản.
Sai thẩm quyền trong công chứng là một trong những lỗi nghiêm trọng nhất trong hoạt động pháp lý, đặc biệt với hợp đồng mua bán tài sản đấu giá – giao dịch mang giá trị cao và liên quan đến quyền sở hữu tài sản. Khi phát hiện công chứng hợp đồng đấu giá sai thẩm quyền, các bên cần nhanh chóng xác minh, yêu cầu hủy bỏ và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình theo đúng quy định pháp luật.
Nếu bạn cần thông tin thêm hoặc hỗ trợ trong việc soạn thảo và công chứng hợp đồng, đừng ngần ngại liên hệ ngay vớiVăn phòng công chứng Nguyễn Huệ. Chúng tôi chuyên cung cấp dịch vụ công chứng với đội ngũ luật sư và công chứng viên giàu kinh nghiệm sẵn sàng hỗ trợ bạn mọi thủ tục pháp lý cần thiết. Hãy gọi cho chúng tôi qua số điện thoại 0966.22.7979 hoặc đến trực tiếp văn phòng để nhận được sự tư vấn tận tình và chuyên nghiệp!
Công chứng viên kiêm Trưởng Văn phòng Nguyễn Thị Huệ: Cử nhân luật, cán bộ cấp cao, đã có 31 năm làm công tác pháp luật, có kinh nghiệm trong lĩnh vực quản lý nhà nước về công chứng, hộ tịch, quốc tịch. Trong đó có 7 năm trực tiếp làm công chứng và lãnh đạo Phòng Công chứng.
Công chứng viên Nguyễn Thị Thủy: Thẩm Phán ngành Tòa án Hà Nội với kinh nghiệm công tác pháp luật 30 năm trong ngành Tòa án, trong đó 20 năm ở cương vị Thẩm Phán.
Bên cạnh đó là đội ngũ cán bộ nghiệp vụ năng động, nhiệt tình, có trình độ chuyên môn cao và tận tụy trong công việc.
Sao y chứng thực giấy tờ, tài liệu
